Jinekomasti Yunanca “gyne” (kadın) ve mastia (meme) sözcüklerinden köken alır ve kadın gibi göğüslere sahip olmak anlamına gelmektedir.
Erkeklerde, daha çok glandüler dokuda görülen, meme ve meme uçlarının iyi huylu (benign), aşırı büyümesi jinekomasti olarak adlandırılır. Kadın ve erkek memesinin yapısal formalarının aynı olmasına rağmen erkek memesinin kadın memesine göre daha küçük olmasının sebebi erkekte yeterli östrojen hormonun bulunmamasıdır. Yaşamın 3 evresinde sık görülür; yenidoğanlarda, ergenlikte ve orta yaşın üzerindeki erkeklerde. Ülkemizde her 3 erkekten birinde jinekomasti görülür. Bazı hastalarda ağrı ve acıya neden olsa da sağlığa bir zararı yoktur. Fakat genç ve yetişkin erkeklerde denize girme, spor yapma gibi fiziksel aktiviteler sırasında utanma, çekinme gibi rahatsız edici duygular meydana gelebilir. Birçok erkekte jinekomasti kendine güvensizlik, içine kapanıklık ve duruş bozukluklarına sebebiyet verebilir. Jinekomasti tek memede olabileceği gibi her iki memede de görülebilir. Jinekomastide sert ve sıkı dokular oluşur. Kendiliğinden gerileme veya iyileşme mümkün değildir. Günümüzde jinekomasti tedavi edilebilir bir rahatsızlıktır.
Jinekomasti 3 tip olarak sınıflandırılabilir:
Öncelikle uzman hekim tarafından meme dokusu, cinsel organ ve karın bölgesini içeren detaylı bir fiziksel muayene yapılır. Hekimin gerekli gördüğü durumlarda kan testleri, mamografi, Bilgisayarlı tomografi taramaları (CT), doku biyopsileri, manyetik rezonans görüntüleme (MRI) gibi yöntemlerden yararlanılarak jinekomasti teşhisi konulur. Bu konuda en önemli nokta jinekomastiyi meme karsinomudan ayırmaktır. Muayene ve tanı yöntemleri sayesinde meme kanseri ve meme apsesi gibi diğer rahatsızlıklarda kolaylıkla ayırt edilerek doğru tedavinin uygulanması sağlanır.
Jinekomasti genel olarak hormonal dengesizlik sonucu meydana gelir. Erkekte testeron hormonu azalır, östrojen hormonu gereğinden fazla artarsa jinekomasti görülür. Hormonal dengesizlikler dışında kullanılan ilaçlar, bitkisel ürünler veya çeşitli hastalıklarda jinekomasti oluşumuna neden olabilir.
Hormonal değişimler:
Östrojen hormonu kadınlık hormonu olarak da bilinir. Kadınlarda göğüslerin gelişimi gibi birçok kadına ait fiziksel ve yapısal değişimi sağlamakla görevlidir. Erkekler de çok az miktarda östrojen hormonu üretilir. Erkeğin hayatının farklı dönemlerinde üretilen östrojen hormonu jinekomasti oluşumuna neden olabilir.
Bebeklerde jinekomasti: Annenin salgıladığı östrojen hormonu erkek bebeklerinin büyümüş göğüslerle doğmasına neden olur. Doğumdan 2-3 hafta sonra jinekomasti bebekte kaybolur.
Ergenlik döneminde jinekomasti: Ergenlik dönemindeki hormonal değişimler jinekomasti oluşumuna sebep olur. 6 ay ile 2 yıl içerisinde bir çok jinekomasti tedavi gerektirmeden yok olur.
Yetişkinlerde jinekomasti: 50-69 yaşları erkeklerde jinekomastinin en sık görüldüğü yaşlardır. Medikal veya cerrahi yöntemlerle tedavi edilebilir.
İlaçlar:
Birçok ilaç ve ilaç grubunun yanlış kullanımı ya da yan etkileri jinekomastiye sebep olabilir.
Bitkisel ürünler:
Şampuan, sabun ve losyon gibi kozmetik ürünlerde bulunan bitkilerin içerdikleri östrojen miktarı jinekomastiye neden olabilir. Özellikle östrojen içerene Dong quai, çay ağacı yağı ve lavanta gibi bitkilerin kullanımına dikkat edilmeli ve düzenli maruziyetinden kaçınılmalıdır.
Sağlık problemleri:
Bazı hastalıklar hormonal dengeyi bozarak jinekomastiye neden olabilir.
Jinekomasti oluşumunun kaynağı araştırılarak tedavi planlanır. Kişinin hormonal bozukluğa bağlı bir jinekomasti gelişiminden şüpheleniliyorsa, endokrinoloji uzmanı tarafında teşhis edilerek tedavi uygulanır.
Özellikle ergenlik döneminde meydana gelen jinekomasti de Nydick sınıflandırması kullanılır. Bu sınıflandırmada meme başındaki kahverengi halkanın (aerola) altında bulunan glandüler doku diskinin büyüklüğü dikkate alınır.
Çapı 4 cm’den küçük olan kişilerde herhangi müdahalede bulunmadan 3-6 ay sürecek periyodik muayeneler ile kontrol yapılır.
Çapı 4-6 cm olan hastalarda medikal tedavi uygulanır. Uygulanan medikal tedaviler hastanın yaşına ve hormon düzeyine göre farklılık gösterir.
Çapı 6 cm’den büyük olan ve uzun süre geçmeyen şikayetlerde ise hastaya cerrahi müdahale uygulamak gerekir. Jinekomasti ameliyatı en etkili ve kesin tedavi yöntemidir.
Ameliyat jinekomasti tipine göre planlanır. Meme bezinin yumuşak ve yağlı olduğu yağlı tip jinekomasti de liposuction (yağ alma) yeterli olabilir.
Sert ve büyük jinekomasti görülen hastalarda ise Mastektomi yapılır. Küçük kesiler uygulanarak meme bezi dokusu çıkarılan bir tekniktir.
Cerrahi müdahaleler genel anestezi altında yapılsa da bazı durumlarda lokal anestezi de tercih edilebilir. Hasta ameliyattan sonra aynı gün taburcu olabilir. Ameliyat sonrası hastaların 2-3 hafta jinekomasti korsesi kullanması gerekir. Ameliyat sonrası hafif ağrılar olabilir. Ameliyat sonra 3 gün ağır aktivitelerden kaçınmak, kol ve omuzları aşırı hareket ettirmemek iyileşme sürecini hızlandırır. 3. günden sonra hasta günlük yaşamına ve işine geri dönebilir.
Jinekomasti hormonal bir rahatsızlık olduğundan oluşumunu önlemek pek mümkün değildir. Fakat sigara kullanmayarak, sağlıklı beslenerek, doktor kontrolü dışında ilaç kullanmayarak jinekomasti riski azaltılabilir.
