Yanık nedir, yanığın şiddeti açısından ,birinci ikinci ve üçüncü derece yanık olarak sınıflandırılırlar .
Birinci derece yüzeysel yanıklar ,yalnıza derinin en dış tabakasını etkileyen yanıklardır .Dışarıdan görünümü kırmızı ,kuru ve kabarcıksızdır .Hafif ağrı hissedilebilir .Güneş yanığı örnek verilebilir .
İkinci derece yanıklar ,fiziksel görünümü kırmızı beyaz renkli ,kabarcıklı ,benekli ve şiş olabilir .Orta şiddette ağrı hissedilebilir .
Üçüncü derece yanıklar ,epidermis ve dermiş tabakasını yok etmenin yanı sıra cildin yağ tabakasına kadar ulaşarak kemik ve kaslarda kalıcı hasara ulaşabilirler .
YANIK VAKALARINDA İLK YARDIM NASIL YAPILIR ?
Her yaş grubundaki insanların başına gelebilir ve hemen müdahale edilmesi gerekir .Çok kısa sürede derinin tüm katmanlarına ulaşabilir .Ağır hasarlara ve ölümlere sebep olabilir .
BİRİNCİ DERECE YANIKLAR İÇİN İLK YARDIM NASIL YAPILIR?
Yanmış cildi ,ılık suya sokmak veya soğuk kompres yapmak gerekir .Buzu direkt koymaktan kaçının .
Yanık bölgesi çabuk şişebilir bu yüzden aksesuarlardan hemen kurtulunmalıdır .
Yazık bölgesinin üstüne yağ ve losyon benzeri şeyler sürmeyiniz .Doktorun önerdiği mehrem dışında bir şey kullanmayın .
Yanmış bölgede ağrı hissedilebilir bu yüzden ağrı kesici önemlidir .
İKİNCİ VE ÜÇÜNCÜ YANIKLAR İÇİN İLK YARDIM NASIL YAPILIR ?
Kişinin alevlerden kurtulmasına yardımcı olun ve ateşi söndürün .
Sıcak ve yanmış giysileri çıkarın .
Giysiler cilde yapışmışsa etrafından kesin veya yırtın .
Takı kemer gibi aksesuarlardan kurtulun .
ASİT YANIKLARI İÇİN İLK YARDIM NASIL YAPILIR ?
Yanmış bölgenin üzerini örtün .
Derhal en yakın sağlık merkezine başvurun .
Kimyasalla temas etmiş kıyafetleri hemen çıkarın .
Asit yanığı görülen bölgeyi en az 10 dakika ılık suyla asitten arındırın .
HEKİM KONTROLÜ GEREKTİREN DURUMLAR NELERDİR?
Büyük ve 2 hafta içinde iyileşmeyen yanıklar
Yanmış bölgelerde görülen ciddi yara izleri
Yaralı dokuda sızıntı ,şiddetli artan ağrı ,kızarıklık ve şişme
YANIKLAR NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Birinci derece yanıklar, evde tedavi edilmesi mümkündür .Bu vakalarda birkaç hafta içinde iyileşme mümkündür .İlk yardımın ardından yanıl bölgesine ,steril bez ve pansuman yapılmalıdır .Ağrı kesici kullanılması gerekebilir .Yanık tetanoza yol açabileceğinden 10 yılda bir tetanoz aşısı yapılması gerekir .Yanığın derecesi fark etmeksizin iyileşme sağlandıktan sonra nemlendirici sürmek ihmal edilmemelidir .
İkinci ve üçüncü derece yanıklarda, yapılan ilk yardım müdahalesi ve tıbbi değerlendirmeden sonra uygun bir tedavi planı oluşturulmalıdır. İlaç tedavisi ,düzenli pansuman ,cerrahi müdahale örnek verilebilir .Tedavide temel gaye yanık kaynaklı ağrıyı hafifletmek ,kontrol altına alınması ,enfeksiyonun önlenmesi ve ölü dokunun vücuttan çıkarılması hedeflenir .Tüm bunların yanı sıra ciddi yanıklarda fizik tedavi gibi uzun süre takip gerektiren tedavi yöntemleri de uygulanır.
Hasırlı yanaklarda tedavi ;Antibiyotik ilaç tedavisi ,düzenli pansuman ,yanmış dokunun uyarılması his kaybının derecesini çözmek ve ona uygun tedavi uygulamak .Yanığa bağlı olarak nefes almada zorlanan kişilere solunum desteği .Yanık olayından sonra kişilerin psikolojik olarak desteğe de ihtiyacı olabilir .
FİZİK TEDAVİ
Yanığın vücutta etkilediği eklem bölgelerine daha sonra fizik tedavi uygulanabilir .Uygulanan fizik tedavi sonrası bölgenin esnekliği yeniden kazanılabilir .Aynı zamanda bu egzersizler kas gücünü de arttırır .
DERİ GREFTİ İLE TEDAVİ
Cilt dokusunun derinine kadar işlemiş yanıklarda ,bölgenin sağlıklı cilt dokusu ile yenilenmesi olarak tanımlanabilir .Bu işlem için kullanılacak donörler olmalıdır .
REKONSTÜKTİF CERRAHİ İLE TEDAVİ
Plastik cerrahi uygulamaları ile yanık izlerinin ortadan kaldırılması işlemidir .
YANIK SONRASI TRAVMA İLE BAŞA ÇIKMA
Özellikle ikinci ve üçüncü yanık vakalarından sonra kişilerde ciddi travmalar kalabiliyor .Yüz ,el gibi insanların sık gördüğü yerlerde olması kişilerde hem fiziksel hem ruhsal travmalar yaratabiliyor .Kişinin yakın çevreden duygusal destek alması çok önemlidir .Ayrıca bu dönemde kişinin benzer olaylar yaşayan birisiyle tanışması ve bağ kurması da olumlu bir etkidir .
FARKLI YANIK TÜRLERİ NELERDİR?
Termal yanıklar ,deri ve dokunun sıcaklığını yükselten doku hücresinin ölümüne ,yanmasına neden olan ısı kaynaklı yanıklardır .Sıcak metaller ,kaynar sıvılar ,alevler cilde temas ettiğinde termal yanık dediğimiz yanık ortaya çıkabilir .
Radyasyon yanıkları ,bu yanıklar güneşin ultraviyole ışınlarına veya X ışını gibi ışınlara maruz kalmış kişilerde oluşan yanıklardır .
Kimyasal yanıklar ,cilt ve gözlere temas eden güçlü asitler ,deterjanlar veya çözücüler kaynaklı olurlar .
Elektrik yanıklar ,bu yanıklar alternatif akım veya doğru akım kaynaklı olurlar .Elektrik akımından kaynaklı olurlar .
HAFİF YANIK VAKALARINDA
Yanan alanı soğuk tutun ,soğuk değil ılık suya acı hafifleyene kadar tutun ,ıslak ılık soğuk arası bir kompres yapın .Yanmış alandan aksesuarları bölge şişmeden uzaklaştırın .Kabarcıkları patlatmayın ,kabarcık patlarsa bölgeyi suyla temizleyin .Doktorun söylediği merhemi uygulayın .Yanık alanını steril bir şekilde bandajlayın .
AĞIR YANIK VAKALARINDA
Yanmış kişiyi daha fazla zarardan koruyun .Elektrik kaynaklı bir yanıksa güç kontrolünün kapandığını kontrol edip kişiye yaklaşın .Kişinin nefes aldığına emin olun .Yanık alanını örtün ,soğuk , nemli bir bandaj olabilir . Büyük şiddetli yanıkları su ile temas ettirmeyin .Bunu yapmak hipotermiye sebep olabilir .Yanan alanı yüksekte tutun .Şok belirtilerine dikkat edin ,bayılma ,soluk ten rengi ve özellikle sığ bir şekilde nefes alma şok belirtileridir .
YANIKLARA MÜDAHELE EDEN DOKTORLARIN GENELDE BRANŞLARI ŞU ŞEKİLDEDİR ;
- Dermatologlar
- Plastik cerrahlar
- Dahiliyeciler
- Ortopedi cerrahları
- Bulaşıcı hastalık uzmanları
- Psikologlar / psikiyatriler
- Yanık bakımında uzmanlaşmış hemşireler
BU HEDEFLERE ULAŞMAYA YARDIMCI OLMAK İÇİN YANIK REHABİLİTASYON PROGRAMLARINDA GERÇEKLEŞTİRİLEN TEDAVİ
- Yara bakımı
- Acı yönetimi
- Cilt nakli
- Fizik tedaviler
- Beslenme danışmanlığı
SIKÇA SORULAN SORULAR
1 .Yanık yarasının acısını ne dindirir ?
Antibiyotik ,ağrı kesiciler ,merhemli bezler
2 .Yanık izi için ne yapılabilir ?
Hafif derece yanıklar kendiliğinden geçer . Ayrıca iz kalmaması için verilen tedaviye uyulmalıdır .Ciltteki dolaşıma destek vitamin alınabilir ,bol su içilmelidir .
3 Yanık yarası kaç günde iyileşir ?
Birinci derece yanıklar 3 – 5 gün içinde iyileşir. İkinci derece yanıklar genelde 2 – 3 haftada iyileşir.Üçüncü ve dördüncü derece yanıklar hastanede tedavi gerektiren yanıklardır .Bu yanıkların iyileşmesi ayları bulabilir .
4.Yanık yarasının kabarcıkları patlatılır mı?
Hastaya rahatsızlıklar verebilir. Kimi hastalar bu baloncukları evde iğneyle patlatmaktadır. Hastaya rahatlama hissi verse de kesinlikle patlatılmaması gerekir.Patlar ise suyla temizlenmelidir .
5.Yanık pansumanı nasıl yapılır?
Yanık olan bölgeye pansuman yapılmadan önce, o bölge ılık suyla temizlenmelidir. Sonrasında parafin içeren ya da yağ bazlı bir merhem emdirilen gazlı bezlerle temizlenir. Gerekli durumlarda yaranın iltihaplanma riski varsa antibiyotikli merhemler de gazlı bezlerin altına deriye gazlı bez ile uygulanılır. Pansuman düzenli bir şekilde yapılmalıdır.
6 Yanığa ne sürülür?
Yanık olan bölgedeki şişliği ve acıyı azaltmak için o bölgedeki iltihap durumunu engellemek için antibiyotikli merhemler, yağ bazlı merhemler ve bazı nemlendirici losyonlar sürülebilmektedir.
