Pediatrik rehabilitasyon

Pediatrik rehabilitasyon, çocukların fiziksel, bilişsel, duygusal ve sosyal işlevlerini geliştirmeyi amaçlayan bir tıbbi disiplindir. Pediatrik rehabilitasyon, çocuklarda doğuştan veya sonradan oluşan hastalık, yaralanma veya engelliliklerin tedavisini ve yönetimini kapsar.

Pediatrik rehabilitasyon nedir?

Pediatrik rehabilitasyon, çocukların yaşına, gelişim düzeyine ve özel ihtiyaçlarına göre uyarlanmış bir dizi terapi ve müdahaleyi içerir. Bu terapiler, fiziksel terapi, konuşma terapisi, iş terapisi, oyun terapisi, beslenme danışmanlığı ve psikososyal destek gibi çeşitli alanları kapsayabilir.

Pediatrik rehabilitasyonun amacı, çocukların fonksiyonel bağımsızlıklarını ve yaşam kalitelerini artırmak, günlük yaşam becerilerini geliştirmek, hareketliliklerini ve kas güçlerini artırmak, dil ve iletişim becerilerini geliştirmek, bilişsel işlevleri desteklemek ve duygusal refahlarını iyileştirmektir.

Pediatrik rehabilitasyon hangi durumlarda uygulanmaktadır?

Pediatrik rehabilitasyon, çeşitli durumlar ve sağlık sorunları nedeniyle çocuklarda kullanılır. Pediatrik rehabilitasyonun uygulandığı bazı durumlar:

• Doğuştan veya sonradan oluşan nöromotor bozukluklar: Serebral palsi, omurilik yaralanmaları, müsküler distrofi gibi durumlar çocuklarda motor fonksiyon kaybına neden olabilir ve pediatrik rehabilitasyon ile yönetilir.
• Nörolojik bozukluklar: Beyin hasarı, omurilik hasarı, inme, epilepsi, multiple skleroz, Guillain-Barre sendromu gibi nörolojik bozukluklar pediatrik rehabilitasyon gerektirebilir.
• Ortopedik sorunlar: Skolyoz, tortikolis, displazi gibi durumlar çocuklarda ortopedik sorunlara yol açabilir ve pediatrik rehabilitasyon ile tedavi edilebilir.
• Yaralanmalar: Kaza sonucu oluşan kemik kırıkları, baş yaralanmaları, omurga yaralanmaları gibi durumlar çocuklarda fiziksel rehabilitasyon gerektirebilir.
• Spor yaralanmaları: Çocukların spor yaparken yaşadığı kas ve eklem yaralanmaları, bağ yaralanmaları pediatrik rehabilitasyonla iyileştirilebilir.
• Konjenital anomaliler: Doğuştan gelen kalp hastalıkları, omurga anomalileri, ekstremite anomalileri gibi durumlar pediatrik rehabilitasyonla yönetilebilir.
• Genetik bozukluklar: Down sendromu, Klinefelter sendromu, Turner sendromu gibi genetik bozukluklar çocuklarda pediatrik rehabilitasyon gerektirebilir.
• Nöromüsküler hastalıklar: Spinal müsküler atrofi, Duchenne kas distrofisi gibi nöromüsküler hastalıkların yönetiminde pediatrik rehabilitasyon önemli bir rol oynar.

Bu listede sadece bazı durumlar yer almaktadır. Pediatrik rehabilitasyon, çocuklarda her türlü fiziksel, bilişsel veya duygusal engel veya sorunların yönetiminde yardımcı olabilir. Çocuğunuzun durumuna ve ihtiyaçlarına en uygun rehabilitasyon programı, bir sağlık uzmanı tarafından belirlenmelidir.

Pediatrik rehabilitasyonda kullanılan teknikler nelerdir?

• Fiziksel terapi: Fiziksel terapi, çocukların hareketlilik, esneklik, kas gücü ve denge gibi fiziksel işlevlerini geliştirmeye odaklanır. Egzersiz programları, manuel terapi, elektrik stimülasyonu, ısınma/soğuma teknikleri ve diğer modaliteler bu terapi altında yer alır.
• Konuşma terapisi: Konuşma terapisi, çocukların iletişim becerilerini geliştirmeye ve dil bozukluklarını tedavi etmeye odaklanır. Konuşma terapisi, dil ve ses terapisi, artikülasyon terapisi, işitsel algı terapisi ve dil becerisi geliştirme gibi teknikleri içerebilir.
• İş terapisi: İş terapisi, çocukların günlük yaşam becerilerini geliştirmeye odaklanır. Bu terapi, çocukların öz bakım becerileri, el-göz koordinasyonu, el kas gücü, ince motor becerileri ve işlevsel bağımsızlık gibi alanlarda destek sağlar.
• Oyun terapisi: Oyun terapisi, çocukların duygusal, sosyal ve bilişsel gelişimlerini desteklemeye yöneliktir. Oyun terapisi, çocukların duygusal ifade becerilerini geliştirmeye, stresi azaltmaya, problem çözme yeteneklerini artırmaya ve ilişki kurma becerilerini güçlendirmeye yardımcı olur.
• Beslenme danışmanlığı: Pediatrik rehabilitasyonda beslenme danışmanlığı, çocukların beslenme ihtiyaçlarını ve kilo kontrolünü ele alır. Beslenme danışmanı, çocuğun sağlıklı beslenme alışkanlıklarını geliştirmesine ve özel ihtiyaçlarını karşılamasına yardımcı olur.
• Psikososyal destek: Pediatrik rehabilitasyonda psikososyal destek, çocuğun ve ailesinin duygusal ve sosyal ihtiyaçlarını karşılamayı hedefler. Psikologlar veya sosyal hizmet uzmanları, çocuk ve ailesine destek sağlayarak, başa çıkma becerilerini geliştirmelerine yardımcı olur ve yaşam kalitesini artırır.

Bu sadece birkaç örnek olup, pediatrik rehabilitasyonda kullanılan tekniklerin tam listesi çok daha geniş olabilir. Çocuğun ihtiyaçlarına ve durumuna göre, rehabilitasyon ekibi uygun teknikleri seçecektir.

Çocukların gelişim sürecinde dikkat edilmesi gereken belirtiler şunlardır:

Bir aylık bebekte dikkat edilmesi gerekenler

• Her türlü meme emme sorunları
• Çevreden gelen uyarılara hiç tepki vermemesi
• Sürekli ve kesintisiz ağlama nöbetleri
• Havale geçirmesi
• Çok sık ve şiddetli kusma

İki aylık bebekte dikkat edilmesi gerekenler

• Çok sık ve şiddetli kusma
• Her türlü meme emme sorunları
• Çevreden gelen uyarılara hiç tepki vermemesi
• Sürekli ve kesintisiz ağlama nöbetleri
• Havale geçirmesi
• Refleks kaybı yaşaması
• Kaslarda gevşeklik veya aşırı sertlik olması

Üç aylık bebekte dikkat edilmesi gerekenler

• Gözlerde kayma ve seğirme
• Sırt üstü yatırıldığında rahatsızlık ve kasılma
• Anneyi tanımaması
• Gülmeye başlamaması
• Konuşanın yüzüne bakmaması

Dört aylık bebekte dikkat edilmesi gerekenler

• Başını kontrol edememesi
• Gözün belli bir noktaya odaklanamaması
• Ellerin serbest olmaması ve sürekli yumruk yapılması
• Bazı reflekslerin 4 aylıkken kaybolması gerekir ve bunların kaybolmaması

Sekiz aylık bebekte dikkat edilmesi gerekenler

• El koordinasyon becerisinin gelişmemesi
• Kendi başına dönememesi ve hareket edememesi
• Otururken vücudun bacakların üzerine yığılması
• Tekme atma hareketini iki bacakla birden yapmaya çalışması

On aylık bebekte dikkat edilmesi gerekenler

• Hala emeklememesi
• Ayağa kalkmaması
• İsmine tepki vermemesi
• Salyasını kontrol etme gibi koordinasyonları yapamaması

On bir aylık bebekte dikkat edilmesi gerekenler

• Tutunarak bile yürümeye başlamaması
• Parmak ucuna basarak yürüyememesi

Pediatrik rehabilitasyon ile tedavi edilebilen durumlar

Pediatrik rehabilitasyon, çocuklarda yaşamsal fonksiyonları, hareketleri, iletişimi ve sosyal katılımı etkileyen bir dizi durumun tedavisinde kullanılan bir yaklaşımdır. Pediatrik rehabilitasyon, çocukların en iyi potansiyellerini gerçekleştirmelerine yardımcı olmak için multidisipliner bir ekip tarafından uygulanır. Pediatrik rehabilitasyon ile tedavi edilebilen bazı durumlar:

• Doğumsal Anomaliler: Doğuştan gelen fiziksel, nörolojik veya gelişimsel anomaliler, pediatrik rehabilitasyonla tedavi edilebilir. Örnek olarak, omurga eğriliği (skolyoz), spina bifida, serebral palsi, down sendromu ve diğer genetik bozukluklar sayılabilir.
• Nörolojik Bozukluklar: Pediatrik rehabilitasyon, nörolojik bozukluklardan kaynaklanan hareket ve fonksiyon bozukluklarının tedavisinde etkili olabilir. Bunlar arasında serebral palsi, spinal musküler atrofi, multipl skleroz, beyin travması sonucu oluşan hasarlar, inme sonrası rehabilitasyon yer alır.
• Kas İskelet Sistemi Bozuklukları: Pediatride ortaya çıkan kas iskelet sistemi bozuklukları, pediatrik rehabilitasyonla tedavi edilebilir. Bunlar arasında skolyoz, tortikollis, displazi, kas zayıflığı veya kas gerginliği gibi durumlar yer alır.
• Yürüme ve Hareket Bozuklukları: Pediatrik rehabilitasyon, yürüme ve hareket bozukluklarına yönelik tedavilerde kullanılır. Örneğin, yürüme gelişiminde gecikme olan çocuklar, denge sorunu yaşayan çocuklar veya kas güçsüzlüğü olan çocuklar için rehabilitasyon programları uygulanabilir.
• Konuşma ve Dil Bozuklukları: Dil ve konuşma gelişiminde sorunları olan çocuklar, pediatrik rehabilitasyon ile tedavi edilebilir. Dil ve konuşma terapisi, çocukların iletişim becerilerini geliştirmek için kullanılan önemli bir bileşendir.
• Yutma Bozuklukları: Pediatrik rehabilitasyon, yutma ve beslenme bozukluklarının tedavisinde etkili olabilir. Özellikle doğuştan gelen yutma güçlüğü olan bebekler veya beslenme zorlukları yaşayan çocuklar için rehabilitasyon programları uygulanabilir.

Pediatrik rehabilitasyon kimlere uygulanmalıdır? 

Pediatrik rehabilitasyon, çeşitli sağlık sorunları ve gelişimsel zorluklar yaşayan çocuklara uygulanmalıdır. Pediatrik rehabilitasyonun hedeflediği bazı gruplar:

• Doğuştan Anomaliler: Doğumsal anomalilere sahip olan çocuklar, pediatrik rehabilitasyon hizmetlerinden faydalanabilir. Bu anomalilere örnek olarak serebral palsi, spina bifida, down sendromu, omurga eğriliği gibi durumlar verilebilir.
• Nörolojik Bozukluklar: Nörolojik hastalıklar veya yaralanmalardan kaynaklanan hareket ve işlev bozukluğu yaşayan çocuklar, pediatrik rehabilitasyona ihtiyaç duyabilir. Bunlar arasında serebral palsi, multipl skleroz, spinal musküler atrofi, inme sonrası rehabilitasyon yer alır.
• Kas İskelet Sistemi Sorunları: Çocuklarda ortaya çıkan kas iskelet sistemi bozuklukları, pediatrik rehabilitasyonla tedavi edilebilir. Bu durumlara örnek olarak skolyoz, tortikollis, displazi, kas zayıflığı veya kas gerginliği sayılabilir.
• Gelişimsel Gecikme: Dil ve konuşma becerilerinde, motor becerilerde veya bilişsel gelişimde gecikme yaşayan çocuklar, pediatrik rehabilitasyonun faydalarını görebilirler. Bu durumlar arasında otizm spektrum bozukluğu, dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB) ve öğrenme güçlüğü yer alır.
• Yaralanma ve Travma Sonrası Rehabilitasyon: Kazalar, spor yaralanmaları veya cerrahi müdahaleler sonrası iyileşme sürecinde olan çocuklar, pediatrik rehabilitasyon hizmetlerine başvurabilir. Bu durumlar arasında kemik kırıkları, beyin travmaları ve ameliyat sonrası rehabilitasyon yer alır.

Pediatrik rehabilitasyon’dan beklentiler nelerdir? 

• Fonksiyonel Bağımsızlık: Pediatrik rehabilitasyon, çocuğun yaşına ve gelişim düzeyine uygun olarak fonksiyonel becerilerini artırmayı hedefler. Bu, çocuğun günlük yaşam aktivitelerini daha bağımsız bir şekilde gerçekleştirmesine yardımcı olur. Örneğin, yemek yeme, giyinme, tuvalet alışkanlıkları gibi temel becerilerin geliştirilmesi amaçlanır.
• Hareket ve Motor Becerilerin İyileştirilmesi: Pediatrik rehabilitasyon, çocuğun motor becerilerini geliştirmeyi hedefler. Bu, çocuğun hareket etme, yürüme, denge sağlama, koordinasyon, güçlenme ve kas kontrolü gibi becerilerini iyileştirmeyi içerir.
• İletişim ve Dil Gelişimi: Dil ve iletişim becerilerinin geliştirilmesi, pediatrik rehabilitasyonun bir diğer hedefidir. Konuşma terapisi ve diğer iletişim destekleyici yöntemler kullanılarak çocuğun ifade etme, anlama ve iletişim kurma becerileri artırılır.
• Sosyal ve Duygusal Gelişim: Pediatrik rehabilitasyon, çocuğun sosyal ve duygusal gelişimini desteklemeyi amaçlar. Bu, çocuğun sosyal etkileşim becerilerini geliştirmek, ilişkiler kurmak, duygularını ifade etmek ve başkalarıyla etkileşimde bulunmak için gereken becerileri kazanmasını içerir.
• Ağrı ve Rahatsızlığın Azaltılması: Pediatrik rehabilitasyon, çocuğun ağrı, rahatsızlık veya gerginlik gibi semptomlarını azaltmaya yardımcı olur. Fiziksel terapi, masaj, germe egzersizleri gibi yöntemler kullanılarak çocuğun konforu artırılır.
• Aile Eğitimi ve Destek: Pediatrik rehabilitasyon, ailelere çocuklarının bakımı, desteklenmesi ve tedaviye katılımı konusunda rehberlik sağlar. Ailelere çocuklarının rehabilitasyon sürecinde nasıl destekleyebileceklerine dair bilgi verilir ve evde uygulanabilecek egzersizler öğretilir.

Pediatrik rehabilitasyon’un erişkinlerden farkları

• Gelişimsel Farklılıklar: Çocuklar, hâlâ büyümekte olan ve gelişmekte olan bireylerdir. Bu nedenle, pediatrik rehabilitasyon, çocukların yaşlarına ve gelişim düzeylerine uygun olarak uyarlanır. Çocuklar, motor beceriler, dil ve iletişim, sosyal etkileşim gibi alanlarda sürekli olarak gelişme gösterirken, erişkinlerde daha stabil bir durum söz konusudur.
• Eğitim ve Oyun Odaklı Yaklaşım: Pediatrik rehabilitasyonda, çocukların eğitim ve oyun yoluyla motive edilmesi önemlidir. Terapistler, çocukların dikkatini çekmek ve katılımını sağlamak için oyun, oyuncaklar ve eğlenceli etkinlikler kullanır. Bu, çocukların tedavi sürecine daha istekli katılmalarını ve öğrenmelerini sağlar.
• Aile Odaklı Yaklaşım: Pediatrik rehabilitasyonda aileler, tedavi sürecinin önemli bir parçasıdır. Ebeveynlerin ve bakıcıların çocuklarının tedavisiyle ilgili eğitim alması ve evde uygulanacak egzersiz ve aktivitelere katılım sağlaması beklenir. Aileler, çocuklarının günlük yaşam aktivitelerinde ve gelişimindeki ilerlemeyi desteklemek için tedavi planının bir parçası olurlar.
• Oyun ve Etkinlik Tabanlı Tedavi: Pediatrik rehabilitasyonda, çocukların terapi sürecini daha eğlenceli hale getirmek için oyun ve etkinlikler kullanılır. Terapistler, çocukların motor becerilerini, koordinasyonlarını, denge becerilerini geliştirmek için çeşitli oyunlar ve etkinlikler tasarlar. Bu, çocukların motivasyonunu artırır ve terapiden daha fazla fayda sağlar.
• Büyüme ve Gelişme İzleme: Pediatrik rehabilitasyonda, çocukların büyüme ve gelişimlerinin izlenmesi önemlidir. Çocukların ilerlemesi düzenli olarak değerlendirilir ve tedavi planı buna göre güncellenir. Büyüme ve gelişme hızı, terapinin hedeflerini ve yaklaşımını etkiler.
• Multidisipliner Yaklaşım: Pediatrik rehabilitasyon, genellikle farklı uzmanlık alanlarından oluşan bir multidisipliner ekibin iş birliğiyle yürütülür. Bu ekip, fizyoterapistler, konuşma terapistleri, ergoterapistler, psikologlar ve diğer uzmanları içerebilir. Çocuğun ihtiyaçlarına ve hedeflerine göre farklı uzmanlar bir araya gelerek tedavi planını oluştururlar.

Bu farklılıklar pediatrik rehabilitasyonu erişkin rehabilitasyonundan ayıran önemli unsurlardır. Çocukların büyüme, gelişme ve özel ihtiyaçlarına uygun bir yaklaşım gerektiren pediatrik rehabilitasyon, çocukların en iyi potansiyellerini gerçekleştirmelerine yardımcı olmayı amaçlar.

Pediatrik rehabilitasyon ile tedavi edilebilen hastalıklar

• Yutma sorunları
• Kas distrofisi
• Beslenme sorunları
• Günlük yaşam rehabilitasyon aktiviteleri
• Eklem iltihabı
• Kamburluk
• Kırık sonrası rehabilitasyon
• Ameliyat öncesi rehabilitasyon
• Beyin felci
• Spina bifida
• Çoklu skleroz
• Ortopedik bozukluklar
• Doğuştan anomaliler
• Stres yaralanmaları
• Yutma sorunları
• Kas distrofisi
• Beslenme sorunları
• Günlük yaşam rehabilitasyon aktiviteleri

Pediatrik rehabilitasyon sonuçları

Pediatrik rehabilitasyon, çocukların gelişimsel, nörolojik veya fiziksel bir bozukluğu veya yaralanması olan bireylere yardımcı olmak için tasarlanmış bir tedavi yaklaşımıdır. Bu tedavi yöntemi, çocukların bağımsızlık, işlevsellik ve yaşam kalitesini artırmayı hedefler.

Pediatrik rehabilitasyonun sonuçları, birçok faktöre bağlı olarak değişebilir. Bunlar şunları içerir:

• Bireyin temel becerileri: Pediatrik rehabilitasyon, çocuğun motor becerileri, denge, koordinasyon, güç ve esneklik gibi temel yeteneklerini geliştirmeyi hedefler. Bu tür yeteneklerin iyileştirilmesi, çocuğun günlük yaşam aktivitelerine katılımını artırabilir.
• İşlevsellik düzeyi: Pediatrik rehabilitasyon, çocuğun günlük yaşam aktivitelerini yerine getirme becerilerini geliştirmeyi amaçlar. Örneğin, bağımsız yürüme, kendini giyme veya beslenme gibi işlevsel becerilerde ilerleme sağlanabilir.
• İletişim ve sosyal beceriler: Pediatrik rehabilitasyon, çocuğun iletişim yeteneklerini ve sosyal etkileşimlerini iyileştirmeyi hedefler. Bu, çocuğun kendini ifade etme becerilerini geliştirmesine ve başkalarıyla etkileşim kurabilmesine yardımcı olabilir.
• Ağrı yönetimi: Bazı çocuklar pediatrik rehabilitasyon sürecinde ağrı yönetimi gerektirebilir. Uygun tedavi ve terapi ile ağrı seviyelerinde azalma sağlanabilir.
• Özgüven ve ruh hali: Pediatrik rehabilitasyon, çocuğun özgüvenini artırabilir ve ruh halini iyileştirebilir. Fiziksel ve işlevsel becerilerindeki artış, çocuğun kendine olan güvenini artırabilir ve daha bağımsız hissetmesine yardımcı olabilir.

Sonuçlar, tedavinin süresi, rehabilitasyon programının niteliği, bireyin özgün durumu ve terapiye olan bireysel yanıt gibi faktörlere bağlı olarak değişebilir. Her çocuğun rehabilitasyon süreci farklıdır ve sonuçlar bireysel olarak değerlendirilmelidir. Çocuklar için en iyi sonuçları elde etmek için multidisipliner bir yaklaşım benimsenmeli ve bireyselleştirilmiş bir tedavi planı oluşturulmalıdır.