Cinsel yolla bulaşan hastalıklar (CYBH), hem fiziksel sağlık hem de toplumsal sağlık açısından önemli bir tehdit oluşturur. Erken teşhis ve tedavi, bu hastalıkların yayılmasını engellemeye yardımcı olur.
Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklar Nedir?
Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklar (CYBH), cinsel ilişki sırasında bir kişiden diğerine geçen enfeksiyonlardır. Bu hastalıklar, genellikle bakteri, virüs veya parazitler nedeni ile oluşur ve hem erkeklerde hem de kadınlarda sağlık sorunlarına yol açabilir. Cinsel yolla bulaşan hastalıklar bazen belirgin semptomlar göstermeyebilir ve bu durum enfekte kişilerin farkında olmadan başkalarına bulaştırmasına neden olabilir. Erken tanı ve tedavi, bu hastalıkların yayılmasını önlemek için önemlidir.
Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklar Nelerdir?
HIV (İnsan İmmün Yetmezlik Virüsü): HIV, bağışıklık sistemini zayıflatarak AIDS’e yol açar ve cinsel ilişki sırasında vücut sıvıları aracılığıyla bulaşır.
Sifiliz: Sifiliz, bakteriyel bir enfeksiyon olup cinsel ilişkiyle bulaşan ve tedavi edilmediğinde ciddi sağlık sorunlarına yol açabilen bir hastalıktır. Ağız, genital bölge veya anal bölgedeki açık yaralardan bulaşır.
Gonore (Belsoğukluğu): Gonore, genital, rektal ve boğaz bölgelerinde enfeksiyonlara yol açabilen bir bakteriyel hastalıktır ve cinsel ilişki yoluyla yayılır.
Klamidya: Klamidya, özellikle kadınlarda üreme sisteminde hastalığa neden olan bakteri kaynaklı bir enfeksiyondur. Klamidya enfeksiyonunun belirtilerini çoğu hasta fark etmez ve tedavi edilmezse ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir.
Genital Herpes (HSV): Genital uçuk, herpes simpleks virüsünün (HSV) neden olduğu ağrılı yaralarla karakterize edilen bir enfeksiyondur ve cinsel ilişki sırasında deri temasıyla bulaşır.
HPV (Human Papillomavirus): HPV, rahim ağzı kanseri dahil olmak üzere birçok kanser türüne yol açabilen bir virüs grubudur. HPV enfeksiyonu çoğunlukla belirti vermez ve bağışıklık sistemi sayesinde hastalık oluşmayabilir. Virüsün bazı türleri kalıcı enfeksiyonlara ve kanserlere neden olabilir.
Hepatit B ve C: Hepatit B ve C, karaciğeri etkileyen virüslerdir ve cinsel ilişki yoluyla bulaşabilir ve karaciğerin hasarına yol açabilir.
Trikomoniyaz: Trikomoniyaz, parazitler tarafından neden olunan bir enfeksiyon olup genellikle vajinal akıntı, kaşıntı ve idrar yaparken ağrıya yol açar.
Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıkların Belirtileri
Cinsel yolla bulaşan hastalıkların önemli bir kısmı başlangıçta belirti vermeyebilir. Görülebilen belirtiler; genital bölgede, vajinada kaşıntı, yanma veya ağrı, idrar yaparken ağrı, anormal akıntı, ağızda veya genital bölgede yaralar veya sivilceler, bel veya karın ağrısı, ciltte döküntü, yaralar, ateş ve halsizlik olabilir.
Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklarda Teşhis ve Tanı
Erken teşhis, bu hastalıkların yayılmasını engellemek ve etkili tedavi yapabilmek için çok önemlidir. HIV, sifiliz, klamidya ve gonore gibi enfeksiyonlar tedavi edilmezse infertilite (kısırlık) ve organ hasarı gibi uzun vadeli sağlık sorunlarına neden olabilir. HPV rahim ağzı kanser riskini artırabilir. Düzenli olarak cinsel hastalıklarda yapılan testler hastalığın erken dönemde tespit edilmesini ve tedavi edilmesini sağlar. Herhangi bir belirti olduğunu ve riskli durum yaşadığınızı düşünüyorsanız sağlık kurumuna başvurarak gerekli testlerin yapılması gereklidir. Magnet hastanesi, cinsel yolla bulaşan hastalıklarda yapılan tahlil ve tetkik hizmetlerini sunmaktadır.
Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklarda Muayene
Cinsel hastalıkların birçoğu başlangıçta belirti vermediği için düzenli muayene ve testler oldukça önemlidir. Cinsel yolla bulaşan hastalıklar için yapılan muayene, hastanın değerlendirilmesi ve cinsel organların muayenesi ile başlar. Genital bölge, ağız, boğaz ve anüs gibi bölgeler muayene edilir ve anormal lezyonlar, yaralar, şişlikler, döküntüler) kontrol edilir. Cinsel geçmişinizin gözden geçirilmesi, özellikle cinsel partner sayısı, korunmasız cinsel ilişki, cinsel sağlık sorunları ve semptomlar hakkında bilgi alınması, doğru tanı koymada yardımcı olur.
Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklılarda Yapılan Testler
Cinsel yolla bulaşan hastalıklar (CYBH), hem fiziksel sağlık hem de toplumsal sağlık açısından önemli bir tehdit oluşturur. Erken teşhis ve tedavi, bu hastalıkların yayılmasını engellemeye yardımcı olur.
Kan Testleri ile Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklar Nasıl Teşhis Edilir?
Kan testleri, vücudun cinsel yolla bulaşan hastalıklara karşı geliştirdiği bağışıklık düzeyini ve durumunu tespit etmek için kullanılır.
- HIV (İnsan İmmün Yetmezlik Virüsü): HIV enfeksiyonunun erken tanısı için ELISA ve Western Blot testleri yapılır. Bu testler, HIV virüsüne karşı üretilen antikorları veya virüsün genetik materyalini tespit eder.
- Sifiliz (Frengi): Sifiliz, VDRL ve RPR testleri ile tespit edilir. Bu testler, sifiliz bakterisine karşı vücutta gelişen antikorları belirler.
- Hepatit B ve C: Hepatit B virüsünün varlığı, HBsAg (Hepatit B yüzey antijeni) testi ile saptanırken Hepatit C için anti-HCV testi kullanılır. Bu testler, Hepatit B ve C virüslerinin varlığını tespit eder ve enfeksiyonun seyrini anlamaya yardımcı olur.
- Herpes Simpleks Virüsü (HSV): Herpes Simpleks Virüsü enfeksiyonu, IgG ve IgM antikor testleri ile belirlenir. IgG antikorları geçmişteki enfeksiyonları, IgM ise aktif enfeksiyonu gösterir.
İdrar Testleri ile Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıkların Tespiti
İdrar testleri, özellikle bakteriyel enfeksiyonların tespitinde kullanılır ve genellikle hızlı sonuç verir. Bu testler şunları içerir:
- Klamidya ve Gonore: Bu iki hastalık, idrardan alınan örnekle PCR (Polimeraz Zincir Reaksiyonu) testi ile teşhis edilebilir. PCR testi, bakteri DNA’sını tespit ederek enfeksiyonun varlığını doğrular. Klamidya ve gonore, tedavi edilmezse, kısırlık gibi ciddi komplikasyonlara yol açabilir.
Kültür Testleri ve Sürüntü ile Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıkların Teşhisi
Sürüntü ve kültür testleri, genellikle genital, oral veya rektal bölgeden alınan örneklerle yapılır. Bu testler, cinsel yolla bulaşan hastalıkların doğruluğunu sağlar.
- Vajinal Akıntı Testi: Genital bölgede anormal akıntı varsa mikroskobik inceleme yapılabilir. Akıntı, enfeksiyonun türünü belirlemeye yardımcı olabilir.
- Klamidya, Gonore ve Trikomoniyaz: Bu hastalıklar, üretral, vajinal veya servikal sürüntü testleriyle tespit edilir. Enfekte bölgeden alınan örnekler mikroskobik inceleme veya kültür yöntemi ile analiz edilir.
- Genital Herpes: Genital herpesin tespiti için, lezyondan alınan sürüntü örneğiyle PCR testi yapılır.
- HPV (Human Papillomavirus): HPV, rahim ağzından alınan hücre örnekleri ile yapılan HPV DNA testi ile tespit edilir. HPV, rahim ağzı kanseri riskini artıran bir virüs olduğu için, erken tanı önemlidir.
Pap Smear ve HPV Testleri
Pap Smear ve HPV testleri, kadınlarda rahim ağzı kanserini önlemek ve HPV enfeksiyonlarını tespit etmek amacıyla yapılır:
- Smear Testi: Pap Smear testi, rahim ağzındaki hücresel değişiklikleri tespit eder. Bu test, kanser öncesi lezyonları erken evrede belirlemeye yardımcı olur ve rahim ağzı kanserinin önlenmesine katkı sağlar.
- HPV Testi: HPV testi, rahim ağzındaki hücre örnekleri ile yapılır ve yüksek riskli HPV türlerini tespit eder. Yüksek riskli HPV türleri, rahim ağzı kanserine yol açabilen virüslerdir. Erken tanı, kanserin önlenmesi için hayati önem taşır.
Cinsel hastalıklarda Test ve Tahlil Hangi Durumlarda Yapılmalı?
Korunmasız cinsel ilişki sonrası testleri 1-2 hafta içinde yaptırmak önemlidir. Genital bölgede ve üreme organlarında yaralar, akıntı, kaşıntı, idrar yaparken ağrı gibi belirtiler varsa hemen test yaptırmak gereklidir. Yeni partnerle ilişki sonrası korunmasız ilişki yaşadıysanız test yaptırmak sağlığınız için önemlidir. Cinsel yolla bulaşan hastalık geçmişiniz varsa düzenli olarak test yaptırmak önemlidir.
Cinsel Hastalıklar İçin Test ve Tahlil Ne zaman Yaptırmalı?
- Korunmasız cinsel ilişki sonrası tahlil zamanı cinsel yolla bulaşan hastalıkların (CYBH) türüne ve enfeksiyonun vücutta tespit edilebilir hale gelme süresine bağlıdır.
- HIV Testi Ne Zaman Yaptırılmalı: Korunmasız cinsel ilişki sonrası 2-4 hafta bekledikten sonra HIV testi yaptırmak önemlidir. HIV testi sonucunun doğru olabilmesi için 2-4 haftalık pencere dönemine dikkat edilmesi gerekir. İlk test sonrası HIV testi negatif çıkarsa belirli aralıklarla (örneğin 3 ay sonra) tekrarlanması önerilir çünkü enfeksiyon, pencere döneminde tespit edilemeyebilir.
- Sifiliz, Gonore ve Klamidya Testi Ne Zaman Yaptırılmalı: Sifiliz, gonore ve klamidya gibi bakteriyel enfeksiyonlar için testler 2-3 gün ile 1 hafta arasında yapılabilir. Bu hastalıklar hızlı bir şekilde belirti gösterse de bazen semptomsuz olabilir. Test, genellikle ilk hafta içinde yapılabilir.
- Hepatit B ve Hepatit C testi Ne Zaman Yaptırılmalı: Hepatit B ve C için test, 1-2 hafta sonra yapılabilir ancak tespit edilme süresi virüse bağlı olarak değişebilir. Bu nedenle testin 3-6 ay sonra tekrarlanması önerilir.
- Genital Herpes (uçuk) Testi Ne Zaman Yaptırılmalı: Genital herpes için ilk lezyonların ortaya çıkmasından 3-7 gün sonra test yapmak gerekir. Belirti yok ise ve cinsel ilişki sonrası herhangi bir şüphe varsa 2-4 hafta sonra test yapılabilir.
- HPV (Human Papilloma Virüsü) Testi Ne Zaman Yaptırılmalı: HPV enfeksiyonları genellikle hemen fark edilmez. Belirtiler uzun süre belirgin olmayabilir. Rahim ağzı kanseri riskine karşı kadınların yılda bir kez ve hastalık durumunda daha sık Smear testi yapılması önerilir.
- Trikomonas, Mycoplasma vb. hastalıklarda ne Zaman Test Yaptırılmalı:
- BU TÜR enfeksiyonlar için test 1 hafta sonra yapılabilir, çünkü bu hastalıkların semptomları da kısa sürede gelişebilir.
- Cinsel ilişki sonrası ağrı, kaşıntı, akıntı, yaralar, ateş fark ederseniz, hemen test yaptırmanız gerekir. Herhangi bir rahatsızlığınız yoksa bile bazı hastalıklar belirti göstermediği ve yayılabildiği için düzenli muayene ve test yaptırmak önemlidir.
Cinsel yolla bulaşan hastalıklarda testlerin sonuçları ne zaman çıkar?
- Kan Testleri (HIV, Hepatit B/C, sifiliz): Genellikle 1-2 gün içinde sonuçlanır.
- İdrar Testleri: Çoğu zaman 1-3 gün içinde sonuçlar elde edilebilir.
- Sürüntü Testleri: Genital ve diğer bölgeden alınan örnekler için sonuçlar genellikle 3-5 gün içinde çıkabilir.
- Pap Smear ve HPV Testi: Bu testler birkaç gün ile bir hafta arasında sonuçlanabilir.
Sık sorulan sorular
Cinsel hastalıklarda tahlil ve test yaptırmak için kime başvurulur?
Kadınlar, kadın hastalıkları bölümüne başvurmalıdır. Jinekologlar, kadınlarda cinsel yolla bulaşan hastalıkların tanı ve tedavisinde uzmandır. Kadın hastalıkları doktoru, genital bölge, rahim ağzı, vajina ve diğer üreme organlarıyla ilgili sorunları değerlendirir, pap smear, hpv testi ve genital muayene gibi testler uygular.
Erkeklerin üroloji bölümüne başvurması gerekir. Ürolog, erkeklerdeki üreme sağlığı ve cinsel sağlık sorunlarıyla ilgilenen uzman doktor olarak tanımlanır ve erkeklerde cinsel yolla bulaşan hastalıkların teşhis ve tedavisini yapar.
Test yapılmadan önce hazırlık gerekir mi?
- İdrar Testleri: Test öncesinde idrarın yaklaşık 1-2 saat bekletilmesi gerekebilir.
- Sürüntü Testleri: Testin doğru sonuç vermesi için genital bölgeyi temizlememek ve test öncesi ilişkiye girmemek önerilir.
- Pap Smear: Adet dönemi dışında bir zaman diliminde yapılması daha uygundur.
Cinsel yolla bulaşan hastalıklar için test yaptırmak ağrılı mıdır?
- Sürüntü Testleri: Genital, oral veya anal bölgeden alınan örnekler sırasında hafif bir rahatsızlık hissedilebilir.
- Pap Smear: Rahim ağzından alınan örnek bazen hafif bir rahatsızlık yaratabilir.
- Kan ve İdrar Testleri: Ağrısızdır ve sadece kan veya idrar örneği alınır.
Test sonuçları pozitif çıkarsa ne yapmalıyım?
Eğer test sonuçlarınız pozitif çıkarsa hemen doktorunuzla görüşmelisiniz. Erken tanı, tedavi sürecini başlatmanıza yardımcı olur. Birçok hastalık etkili şekilde tedavi edilir.
HIV testi ne kadar güvenilir?
HIV testi oldukça güvenilirdir. HIV virüsünün vücutta tespit edilebilmesi için birkaç hafta sürebilen bir pencere dönemi vardır. Bu süre kandaki antikor düzeyinin belirli seviyelere ulaşması için gereklidir. Bu nedenle son cinsel ilişki tarihinden sonra en az 2-4 hafta beklenmesi gerekebilir.
Cinsel yolla bulaşan hastalıklar testini gizli yaptırabilir miyim?
Evet, birçok klinik ve sağlık merkezi, cinsel yolla bulaşan hastalıklar için yapılan testleri gizlilik içinde gerçekleştirir. Test sonuçları yalnızca sizinle paylaşılır.
Cinsel yolla bulaşan hastalıklar tedavi edilebilir mi?
Birçok cinsel yolla bulaşan hastalık tedavi edilebilir. Bakteriyel enfeksiyonlar (klamidya, gonore, sifiliz) antibiyotiklerle tedavi edilebilir. Viral enfeksiyonlar, HIV, herpes, Hepatit B ve C tedavi edilebilir, ancak tamamen iyileştirilemezler. Tedavi, semptomları kontrol altına almayı ve virüsün yayılmasını engellemeyi amaçlar.
