Göz Travmaları

Göz, insan vücudunun hassas ve korunması gereken organlarından biridir. Göz travmaları, dış etkenlere bağlı olarak gelişen, gözün yapısını etkileyebilecek ve bazı durumlarda kalıcı görme kayıplarına neden olabilecek sağlık sorunları arasında yer alır. Bu tür yaralanmalar çocuklardan yetişkinlere kadar her yaş grubunda görülebilir. Göz travmaları genellikle beklenmedik kazalardan kaynaklanır ve acil müdahale gerektirebilir. Bu durumlar göz sağlığı için hayati önem taşır çünkü gözde ağrı, bulanık görme ve kanlanma gibi belirtiler göz travmasının işaretleridir.

Göz Travması Neden Olur?

Herkes göz travması riski altında olabilir; ancak spor yapan gençler ve çocuklar bu tür yaralanmalara daha sık maruz kalabilir. Bazı temas sporları ile belirli meslek grupları, göz travması açısından da yüksek risk taşır. Göz travması, göz çevresindeki dokuların ya da göz küresinin doğrudan etkilenmesi ile sonuçlanabilir. Bu tür yaralanmalar aşağıdaki nedenlerden kaynaklanır:

• Fiziksel darbeler: Spor yaparken, oyun sırasında ya da kazalar sonucu göze alınan darbeler travmaya yol açabilir. Top, dirsek, sert cisim gibi nesnelerle temas sonucu gözde morarma, kanama veya ciddi hasarlar oluşabilir.
• Yabancı cisim teması: Toz, metal talaşı, cam parçası gibi küçük cisimlerin göze kaçması kornea ve konjonktiva üzerinde hasar oluşturabilir.
• Kimyasal maddeler: Asit veya baz içeren temizlik ürünleri, sanayi kimyasalları ya da kozmetik maddelerin göze teması kimyasal göz travmalarına neden olabilir.
• Yanık ve ısı kaynakları: Aşırı sıcak sıvıların sıçraması, buhar, alev ya da radyasyon gibi etkenler göz yüzeyinde yanıklara yol açabilir.
• Delici ve kesici cisimler: İğne, makas, cam gibi sivri nesnelerin göze temas etmesi açık göz yaralanmalarına neden olabilir.
• Hava basıncı değişiklikleri: Bazı meslek gruplarında görülen ani basınç değişimleri göz içi yapılarda travmaya sebebiyet verebilir.

Göz travmalarının oluşumunda önlenebilir nedenlerin büyük rol oynadığı bilinmektedir. Bu nedenle koruyucu önlemlerin bilinmesi ve riskli alanlarda dikkatli olunması, olası göz yaralanmalarını azaltmada etkili olabilir.

Göz Travması Belirtileri Nelerdir?

Göz travmasının şiddetine ve türüne bağlı olarak belirtileri farklılık gösterebilir. Genel olarak şu bulgular gözlemlenebilir:

• Gözde ağrı, yanma veya batma hissi
• Kızarıklık ve kanlanma
• Göz kapağında morarma veya şişlik
• Görme bulanıklığı ya da geçici görme kaybı
• Çift görme veya ışık çakmaları
• Göz hareketlerinde kısıtlılık
• Göz içi kanama 
• Göz bebeğinde şekil veya büyüklük değişikliği

Bu belirtiler, travmanın aciliyet derecesine dair fikir verebilir. Belirti şiddeti arttıkça göz sağlığı açısından risk de artış gösterebilir.

Göz Yaralanmalarında İlk Yardım Nasıl Yapılır?

Göz travmalarında hızlı ve doğru yapılan ilk müdahale, göz dokularındaki hasarın ilerlemesini önlemeye yardımcı olabilir. Yapılacak ilk yardım uygulamaları, travmanın türüne göre farklılık gösterse de bazı genel kurallar her durumda geçerlidir:

• Göz ovalanmamalı ve göze baskı uygulanmamalıdır. Bu hareketler, hasarlı dokuların daha fazla zarar görmesine yol açabilir.
• Yabancı cisim varsa çıkarılmaya çalışılmamalıdır. Cisim göz yüzeyine saplanmışsa ya da göz kapağının altında ise, müdahale edilmemelidir.
• Kimyasal madde teması varsa, göz bol miktarda temiz ve ılık suyla yıkanmalıdır. Yıkama işlemi 15-20 dakika boyunca sürdürülmelidir.
• Göze sıcak sıvı ya da buhar teması durumunda etkilenen bölge soğuk suyla serinletilmeli, göz kapakları kapalı tutulmalı ve bölgeye baskı uygulanmamalıdır.
• Göz, temiz ve steril bir bezle kapatılarak dış etkenlerden korunmalı, mümkün olduğunca hareketsiz tutulmalıdır.
• Kontakt lens varsa özellikle de kimyasal temasta çıkarılmadan önce uzman yardımı alınmalıdır.